Vrije advocaatkeuze in de rechtsbijstandverzekering nu ook voordat er überhaupt sprake is van een rechtszaak?
Momenteel is er weer veel te doen over het recht van vrije advocaatkeuze. Wanneer u een rechtsbijstandverzekering heeft, is daarin altijd bepaald dat u binnen bepaalde grenzen zelf uw advocaat mag kiezen. Dit is vooral relevant voor u als u een juridisch geschil heeft en u in uw zaak zal moeten procederen. Sinds kort, per 14 mei 2020, is uw vrijheid om een advocaat te kiezen op kosten van de rechtsbijstandverzekering waarschijnlijk een stuk ruimer geworden.
Al zo’n 10 jaar is er veel discussie over het recht van vrije advocaatkeuze. Rechtsbijstandverzekeraars proberen hun kosten te beperken. Verzekeraars zijn in Nederland gewend om de rechtshulp zoveel mogelijk zelf te verlenen, ook in gerechtelijke procedures en bezwaar en beroepszaken. Als onderdeel van hun bedrijfsmodel verlenen zij het liefst zelf de rechtshulp.
Volgens verzekeraars mochten verzekerden pas hun eigen advocaat kiezen, als zij met verzekerden in goed overleg besloten dat een externe advocaat werd ingeschakeld. Dit was doorgaans pas wanneer een rechtszaak werd gestart waarin bijstand door een advocaat verplicht is.
Op die beperkte toepassing van de keuzevrijheid ontstond kritiek. Critici vonden dat bij een rechtszaak altijd gekozen moest kunnen worden, ongeacht of inschakeling van een advocaat verplicht is. De Europese rechter (het Hof van Justitie van de EU) moest eraan te pas komen. Die oordeelde in het voordeel van verzekerden: bij iedere gerechtelijke of bestuursrechtelijke procedure mogen zij kiezen.
Daarmee leek een groot deel van de discussie beslecht. Een gerechtelijke of administratieve procedure betekende keuzevrijheid. Als gevolg daarvan hebben verzekeraars meteen polisvoorwaarden aangepast. Kiest u nu uw eigen advocaat in het kader van een rechtszaak terwijl bijstand door een advocaat niet verplicht is, dan is de kostenvergoeding beperkter. Ook kunt u dan een eigen risico verschuldigd zijn (vergelijkbaar als bij doorverwijzing naar een specialist bij de zorgverzekering).
De kous is hiermee echter niet af. Op 14 mei 2020 heeft het Hof van Justitie van de EU opnieuw een mokerslag uitgedeeld aan rechtsbijstandverzekeraars. Het betrof een soort mediation in België (‘bemiddeling’). Het Hof bepaalde dat verzekerden zich ook bij – zowel gerechtelijke als buitengerechtelijke – bemiddeling kunnen laten bijstaan door een gekozen rechtshulpverlener. Dit oordeel is verrassend: de keuzevrijheid geldt nu ook zonder dat een gerechtelijke procedure in beeld is! Bemiddeling staat zelfs haaks op een gerechtelijke procedure, omdat die daarmee juist vaak wordt voorkomen.
Het landschap van de rechtsbijstandverzekering en vrije advocaatkeuze is nu ingrijpend veranderd. Dit heeft ook gevolgen voor Nederland. Ook hier zijn er mediationprocedures, arbitrageprocedures, buitengerechtelijke onderhandelingen ter voorkoming van procedures, etc. Al die procedures zouden aanleiding kunnen geven tot een vrije advocaatkeuze. De rechtspraak van het Hof kan dus grote gevolgen hebben.
Kortom, de vrije advocaatkeuze kan in een veel vroeger stadium al aan de orde komen. Als u dus een juridisch geschil heeft, een beroep op uw rechtsbijstandverzekering wilt doen en een advocaat wilt inschakelen, is het dus verstandig om advies in te winnen bij uw advocaat.
Door: Bo Holthinrichs
Advocaat bij Zaan Advocaten
Zaan Advocaten
Westzijde 318 1506 GJ Zaandam
075 303 00 10
info@zaanadvocaten.nl
www.zaanadvocaten.nl
